Γνωριμία με τη Συμφωνική Ορχήστρα - Σχέδιο Μαθήματος

Το παρακάτω σενάριο δημιουργήθηκε στα πλαίσια της επιμόρφωσης ΤΠΕ Β1 Επιπέδου, που παρακολούθησα την Άνοιξη του 2019. 

1. Τίτλος:

Γνωριμία με τη Συμφωνική Ορχήστρα

2. Δημιουργός:

Άννα Καρανικόλα

3. Γνωστικό αντικείμενο:

Μουσική (Βιβλίο Μουσικής Γ΄ και Δ΄ Δημοτικού, Κεφ. 2: «Ηχόχρωμα: Ήχος και χρώμα μαζί», https://bit.ly/2IZJcpA)

4. Τάξεις στις οποίες απευθύνεται:

Γ΄ και Δ΄ τάξεις Δημοτικού Σχολείου

5. Χρονική διάρκεια που απαιτείται:

3 διδακτικές ώρες (3Χ40΄)

6. Διδακτικοί στόχοι ή αναμενόμενα αποτελέσματα:

• Να γνωρίσουν τη συμφωνική ορχήστρα.
• Να γνωρίσουν την έννοια του ηχοχρώματος.
• Να αναγνωρίζουν οπτικά και ακουστικά τα μουσικά όργανα μιας συμφωνικής ορχήστρας.
• Να αναπτύξουν την ακουστική δεξιότητα και την παρατηρητικότητα.
• Να διακρίνουν τα διαφορετικά ηχοχρώματα των μουσικών οργάνων μιας συμφωνικής ορχήστρας.

7. Συνοπτική περιγραφή

1^η διδακτική ώρα (45΄):

• Συζητάμε για το τι είναι «συμφωνική ορχήστρα» και δείχνουμε ένα βίντεο (https://bit.ly/2xdW5H7). (10΄)
• Αναφέρουμε ποιος είναι ο ρόλος του μαέστρου και δείχνουμε στους μαθητές τη διάταξη των μουσικών οργάνων μιας συμφωνικής ορχήστρας (http://bit.ly/2XpjCDq). (10΄)
• Συζητάμε για το τι είναι «ηχόχρωμα». Οι μαθητές κλείνουν τα μάτια τους. Έπειτα κάνουμε διάφορους ήχους με αντικείμενα της τάξης και ζητάμε να τους αναγνωρίσουν. Το ίδιο κάνουμε και με τις φωνές τους (λέει μία φράση ένας μαθητής και ζητάμε από τους υπόλοιπους να αναγνωρίσουν ποιος την είπε). Καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως μπορούμε να ξεχωρίσουμε τους διάφορους ήχους από το ηχόχρωμά τους. (15΄)
• Αναφέρουμε το πώς εφευρέθηκαν τα πρώτα μουσικά όργανα, καταλήγοντας στις 3 κατηγορίες μουσικών οργάνων (κρουστά, πνευστά, έγχορδα). Εξηγούμε για ποιο λόγο κατηγοριοποιήθηκαν τα μουσικά όργανα (σύμφωνα με τον τρόπο παραγωγής του ήχου τους) και ζητάμε από τους μαθητές να αναφέρουν μερικά όργανα από κάθε κατηγορία (έγχορδα, πνευστά και κρουστά). (10΄)

2^η διδακτική ώρα (45΄):

• Δείχνουμε βίντεο με μία συμφωνική ορχήστρα (https://bit.ly/2XkAQSx). (5΄)
• Παρουσιάζουμε στους μαθητές τα έγχορδα μουσικά όργανα της συμφωνικής ορχήστρας (άρπα και οικογένεια βιολιού: βιολί, βιόλα, βιολοντσέλο και κοντραμπάσο). Τους εξηγούμε τον τρόπο παραγωγής του ήχου και τους δείχνουμε ένα βίντεο για τον ήχο και τον τρόπο παιξίματος του καθενός (https://bit.ly/2IkTKkU). Συζητάμε για τις ομοιότητες και τις διαφορές που εντοπίζουν. (10΄) * εναλλακτικά τους δείχνουμε http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/1404
• Ακούμε στο cd-player μικρά αποσπάσματα από το κάθε μουσικό όργανο και ζητάμε από τους μαθητές να αναγνωρίσουν ποιο είναι (εναλλακτικά χρησιμοποιούμε το εκπαιδευτικό λογισμικό «Εμμέλεια – Το Μουσικό Χωριό», http://www.iema.gr/data/edu/EMMELEIA/instruments/index.htm). (10΄)
• Χωρίζουμε τους μαθητές σε 5 ομάδες (όσα είναι και τα έγχορδα της συμφωνικής ορχήστρας) και η κάθε ομάδα είναι και ένα όργανο. Ακούμε μικρά αποσπάσματα από το κάθε μουσικό όργανο και η ομάδα που θα ακούσει το δικό της πρέπει να προσποιηθεί ότι παίζει το συγκεκριμένο όργανο, κερδίζοντας έτσι έναν πόντο. Αν κάνει μία ομάδα πως παίζει, χωρίς να έχει ακουστεί το δικό της όργανο, χάνει έναν πόντο. Νικήτρια είναι η ομάδα που θα φτάσει πρώτη στους τρεις πόντους. (10΄)

3^η διδακτική ώρα (45΄):

• Δείχνουμε βίντεο με μία συμφωνική ορχήστρα (https://bit.ly/2x2Vo31). (5΄)
• Παρουσιάζουμε στους μαθητές τα πνευστά μουσικά όργανα μιας συμφωνικής ορχήστρας και τους εξηγούμε την κατηγοριοποίησή τους σε ξύλινα (φλάουτο, πίκολο, όμποε, κλαρινέτο και φαγκότο) και χάλκινα (τρομπέτα, τρομπόνι, κόρνο και τούμπα). Τους εξηγούμε τον τρόπο παραγωγής του ήχου και τους δείχνουμε ένα βίντεο για τον ήχο και τον τρόπο παιξίματος των ξύλινων (https://bit.ly/1ivktug) και των χάλκινων πνευστών (https://bit.ly/1KZPfGK). Συζητάμε για τις ομοιότητες και τις διαφορές που εντοπίζουν. (10΄) * εναλλακτικά τους δείχνουμε http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/1404
• Το ίδιο κάνουμε και για τα κρουστά μουσικά όργανα της συμφωνικής ορχήστρας (τύμπανα, πιατίνια, κύμβαλα, μαράκες, μπόνγκος, κ.ά.) (https://bit.ly/2rHKooW). 
• Παρουσιάζουμε στους μαθητές έναν χάρτη της συμφωνικής ορχήστρας. Ακούμε στο cd-player μικρά αποσπάσματα από το κάθε μουσικό όργανο και ζητάμε από τους μαθητές να αναγνωρίσουν ποιο είναι (εναλλακτικά χρησιμοποιούμε το εκπαιδευτικό λογισμικό «Εμμέλεια – Το Μουσικό Χωριό», http://www.iema.gr/data/edu/EMMELEIA/instruments/index.htm). (10΄)

8. Φύλλα εργασίας:
      2^η διδακτική ώρα (10΄):

• Ποιο μουσικό όργανο σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση και γιατί; (παρατηρητικότητα, ακουστική δεξιότητα)
• Κρυπτόλεξο: Εντοπίστε τα έγχορδα μουσικά όργανα μιας συμφωνικής ορχήστρας. (παρατηρητικότητα)

3^η διδακτική ώρα (10΄):

Ποιο μουσικό όργανο σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση και γιατί; (παρατηρητικότητα, ακουστική δεξιότητα)

Προσπαθήστε να διακρίνετε τα ξύλινα από τα χάλκινα πνευστά http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/6160

Προσπαθήστε να διακρίνετε τα ξύλινα/δερμάτινα από τα μεταλλικά κρουστά http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/6162

* στην περίπτωση που οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές δεν επαρκούν, ασχολούμαστε ομαδικά με τις δύο τελευταίες δραστηριότητες