Δευτέρα 7 Σεπτεμβρίου 2020

Το νερό στους δρόμους της Τέχνης_2 - Σχέδιο μαθήματος


Το παρακάτω σενάριο δημιουργήθηκε στα πλαίσια της επιμόρφωσης ΤΠΕ Β2 Επιπέδου, που παρακολούθησα την Άνοιξη του 2020, και προορίζεται για εξ αποστάσεως διδασκαλία. 

1. Τίτλος:
Το νερό στους δρόμους της Τέχνης

2. Τάξεις στις οποίες απευθύνεται:
Στ΄ τάξη Δημοτικού Σχολείου

3. Γνωστικό αντικείμενο:
Μουσική

4. Ιδέα της διδασκαλίας - πού στηρίζεται
Μουσική (Βιβλίο Μουσικής Στ΄ Δημοτικού, Κεφ. 22: «Ο ήχος της θάλασσας», http://bit.ly/2xdRXXp και Κεφ. 23: «Η μουσική και οι άλλες τέχνες», http://bit.ly/2X8CwKQ)

5. Προβλεπόμενη διάρκεια
3 διδακτικές ώρες (3*35΄)

6. Στόχοι της διδασκαλίας
Γνωστικοί:
-          Να γνωρίσουν τρόπους, με τους οποίους μπορεί να αποδοθεί ένα στοιχείο της φύσης, συγκεκριμένα το νερό, μέσω των Τεχνών.
-          Να γνωρίσουν μουσικά όργανα του νερού.
-          Να γνωρίσουν μουσικοσυνθέτες και έργα τους σχετικά με το νερό.
-          Να αναγνωρίσουν τα μουσικά όργανα που ακούγονται στα συγκεκριμένα μουσικά έργα.
-          Να εκτελέσουν στη φλογέρα δοσμένη μελωδία.
-          Να γνωρίσουν ζωγράφους και έργα τους σχετικά με το νερό.
-          Να διακρίνουν ιμπρεσιονιστικά έργα.
-         Να ερμηνεύσουν το ποίημα του Κώστα Βάρναλη Να σ΄ αγναντεύω θάλασσα.
-          Να γνωρίσουν παροιμίες και έθιμα σχετικά με το νερό.
-          Να εξοικειωθούν με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή και την αναζήτηση στο διαδίκτυο.
-           Να δημιουργήσουν συννεφόλεξα.
-     Να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία και τις εφαρμογές: φόρμες google, padlet answergarden, google forms, music chrome lab (Kandinsky και Song Maker).
Ψυχοκινητικοί:
-          Να εξοικειωθούν με την αναζήτηση στο διαδίκτυο.
-          Να αναπτύξουν την ακουστική δεξιότητα και την παρατηρητικότητα.
Παιδαγωγικοί:
-          Να ανακαλέσουν προηγούμενες γνώσεις.
-          Να αναπτύξουν τη φαντασία και τη συναισθηματική νοημοσύνη τους.
-          Να αναπτύξουν κριτική σκέψη.
-          Να εξοικειωθούν με την εργασία σε ομάδες.

7. Τρόπος διαμόρφωσης της αίθουσας
Ηλεκτρονική τάξη (e-class)

8. Μεθοδολογία:
Το συγκεκριμένο σενάριο βασίζεται στη χρήση ΤΠΕ κατά τη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία και έχει σχεδιαστεί για χρήση σε ψηφιακή τάξη με τη μέθοδο της ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Κατά συνέπεια, οι «διδακτικές ώρες» διαφοροποιούνται από τις διδακτικές ώρες μιας διά ζώσης διδασκαλίας σε συμβατική αίθουσα, καθώς οι μαθητές λειτουργούν υπό τις οδηγίες του εκπαιδευτικού, αναπτύσσοντας, όμως, ιδιαίτερη αυτονομία και αυτορρύθμιση στη μελέτη τους.
Προωθούνται εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας, οι οποίες ακολουθούν τις σύγχρονες διδακτικές μεθόδους. Πιο συγκεκριμένα, ακολουθείται η μαθητοκεντρική προσέγγιση και η συνεργατική μάθηση. Ο ιδιόμορφος καινούριος τρόπος επικοινωνίας, μέσω της ψηφιακή τάξης, ενσωματώνει ποικίλες αναπαραστάσεις, με εικόνες, σύμβολα, διαδραστικές ασκήσεις. Τα παιδιά με την ενεργή συμμετοχή τους προσπαθούν να κατακτήσουν, μέσω της διερευνητικής και ανακαλυπτικής μεθόδου, τους αναμενόμενους στόχους, ενώ και οι διαδραστικές δραστηριότητες συμβάλουν στην κατεύθυνση αυτή. Τέλος, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να υποστηρίζει με τις κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες το καινούριο μαθησιακό περιβάλλον, ώστε να καταφέρει να εμπνεύσει τα παιδιά να συμμετάσχουν ενεργά.

9. Μέσα:
- Ηλεκτρονικός υπολογιστής ή tablet ή smartphone
- Ηχεία ή ακουστικά
- Διαδίκτυο
- Φλογέρα

10. Λέξεις κλειδιά
Μουσικά όργανα νερού, ιμπρεσιονισμός, φλογέρα, νερό και μουσική, νερό και εικαστικά

11. Πρότερη γνώση των μαθητών στην οποία στηρίζεται το σενάριο
- Βασικές δεξιότητες ΤΠΕ
- Γνώση χρήσης της πλατφόρμας e-class
- Εξοικείωση με τα εργαλεία padlet, συννεφόλεξο, answergarden, google forms, εφαρμογή ηχογράφησης
- Οπτικοαουστική εξοικείωση με τα μουσικά όργανα
- Τραγούδι Ο μενεξές
- Απόσπασμα από το τραγούδι Ο μενεξές στη φλογέρα

12. Φάσεις διδασκαλίας - Βήματα:
1η διδακτική ώρα:
  • Η αφορμή για το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο ήταν να γίνει ένα μάθημα σχετικό με ένα στοιχείο της φύσης και συγκεκριμένα το νερό, το οποίο θα το βλέπαμε συνολικά μέσα από τις Τέχνες. Οπότε επελέγη το «νερό», το οποίο δίνεται σα λέξη στους μαθητές και τους ζητείται να δημιουργήσουν ένα συννεφόλεξο (εδώ) με τις 5 πρώτες λέξεις που θα σκεφτούν αναφορικά με το νερό, με στόχο να αναπτύξουν τη φαντασία τους. Τα συννεφόλεξα θα τα ανεβάσουν ως εικόνες στο συγκεκριμένο padlet (στον τίτλο της ανάρτησης θα γράψει ο καθένας το όνομά του, ώστε να αξιολογηθεί). (10')
  • Παρουσιάζουμε το έθιμο της Περπερούνας, δείχνοντας αυτό το βίντεο. (5΄)
  • Παροτρύνουμε τους μαθητές να διαβάσουν το ποίημα του Κώστα Βάρναλη Να σ΄ αγναντεύω θάλασσα από εδώ, ακούγοντας ταυτόχρονα τη Θάλασσα του Σταμάτη Σπανουδάκη από εδώ. Τους ζητάμε εδώ να καταγράψουν σκέψεις και συναισθήματα που τους προκάλεσε το ποίημα σε συνδυασμό με το μουσικό κομμάτι. (10΄)
  •  Φύλλα εργασίας (10΄):
Χωρίζουμε τους μαθητές σε 3 ομάδες. Στοχεύοντας στη διερευνητική μάθηση η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να αναζητήσει κάτι στο διαδίκτυο και στη συνέχεια να το μοιραστεί με τις υπόλοιπες ομάδες.
1η ομάδα:
Αναζητήστε στο διαδίκτυο αινίγματα σχετικά με το νερό και καταγράψτε τα εδώ, με το όνομά σας δίπλα, για να ξέρω ποιος έκανε τι και να αξιολογηθείτε.
2η ομάδα:
Αναζητήστε στο youtube σύγχρονα τραγούδια σχετικά με το νερό και ανεβάστε τα στο padlet (στον τίτλο της ανάρτησής σας γράψτε το όνομά σας, για να ξέρω ποιος έκανε τι και να αξιολογηθείτε).
3η ομάδα:
Αναζητήστε στο διαδίκτυο πίνακες ζωγραφικής που σχετίζονται με το νερό και ανεβάστε τα στο padlet (στον τίτλο της ανάρτησής σας γράψτε το όνομά σας, για να ξέρω ποιος έκανε τι και να αξιολογηθείτε).
Τα ευρήματα των παιδιών θα φανούν χρήσιμα στη 2η διδακτική ώρα του σεναρίου, όπου πρόκειται να εμβαθύνουμε στο νερό μέσα από τη μουσική και τα εικαστικά.

2η διδακτική ώρα:
  • Στην 1η διδακτική ώρα του σεναρίου, τα παιδιά αναζήτησαν στο διαδίκτυο αινίγματα, τραγούδια και πίνακες ζωγραφικής με θέμα το νερό και τα μοιράστηκαν με την υπόλοιπη τάξη. Οπότε, με αφορμή τα ευρήματα αυτά παρουσιάζουμε έναν διαδραστικό παγκόσμιο χάρτη, όπου έχουμε προσθέσει ιμπρεσιονιστικούς πίνακες ζωγραφικής, καθώς και εικόνες και ήχους από μουσικά όργανα νερού (εδώ). Τους ζητάμε να τα παρατηρήσουν και να τα ακούσουν όλα προσεκτικά, ώστε να απαντήσουν στην άσκηση αυτοαξιολόγησης που ακολουθεί (εδώ). (15΄) 
  • Εδώ ζητάμε από τους μαθητές να καταγράψουν αν εντόπισαν κοινά στοιχεία μεταξύ των πινάκων, αν και τι τους έκανε εντύπωση από τα μουσικά όργανα του νερού, σκέψεις και συναισθήματα που πιθανό να προκλήθηκαν από τα μουσικά κομμάτια.  (5΄)
  • Κάντε το παζλ, όπου απεικονίζεται ο ιμπρεσιονιστικός πίνακας του Μονέ, Εντύπωση: ήλιος που ανατέλλει, 1872 (εδώ). Μπορείτε να επιλέξετε όποιο βαθμό δυσκολίας εσείς επιθυμείτε. (5΄)
  • Για να δουν οι μαθητές τη σύνδεση μουσικής – εικαστικών τους ζητάμε να ασχοληθούν με την εφαρμογή Kandinsky (εδώ). (10΄)
3η διδακτική ώρα:
  • Οι μαθητές έχουν ήδη αναζητήσει σύγχρονα τραγούδια με θέμα το νερό στις προηγούμενες διδακτικές ώρες. Οπότε στην 3η διδακτική ώρα παρουσιάζουμε μία ιστοριογραμμή, όπου φαίνεται πώς έχει αποδοθεί το νερό από διάφορους μουσικοσυνθέτες στο πέρασμα των αιώνων (http://bit.ly/2JjdXpD). Συζητάμε με τη βοήθεια ενός συνεργατικού εγγράφου για το ποια μουσικά όργανα ακούστηκαν στα διάφορα μουσικά έργα, αν αποδίδεται το νερό μέσα από τη μουσική με τέτοιον τρόπο, ώστε να «ακούγεται», ποιο μουσικό κομμάτι τους άρεσε περισσότερο, σκέψεις, συναισθήματα, κ.ά.. (15΄)
  • Παροτρύνουμε τους μαθητές να μιμηθούν τον ήχο του νερού με τις φλογέρες τους. Στη συνέχεια, τους ζητάμε να θυμηθούν στη φλογέρα ένα απόσπασμα από το ήδη γνωστό σε αυτά τραγούδι Ο μενεξές (ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη σε μουσική του Δημήτρη Λάγιου, δίσκος  Ο ήλιος ο ηλιάτορας, 1982) και να το ηχογραφήσουν. Τις ηχογραφήσεις τους μπορούν να τις ανεβάσουν στο padlet (στον τίτλο της ανάρτησης θα γράψει ο καθένας το όνομά του, ώστε να αξιολογηθεί). (5΄)
  • Ζητάμε από τους μαθητές να δημιουργήσουν στην εφαρμογή Song Maker ένα ρυθμικό μοτίβο που να ταιριάζει στο τραγούδι Ο μενεξές και να το ανεβάσουν στο padlet (στον τίτλο της ανάρτησης θα γράψει ο καθένας το όνομά του, ώστε να αξιολογηθεί). (10΄)
  • Προκειμένου να πραγματοποιηθεί διάχυση της δουλειάς των παιδιών στη σχολική κοινότητα, θα αναρτηθεί από τη διδάσκουσα το padlet στις ηλεκτρονικές τάξεις όλου του σχολείου.
  • Φύλλο εργασίας (5΄): Αξιολόγηση (https://forms.gle/gUVEdrgkZFsQPif86).

13. Τελική Aξιολόγηση του μαθήματος
Το συγκεκριμένο σενάριο αναμένεται να έχει θετικά αποτελέσματα στη μαθησιακή διαδικασία, ενισχύοντας τη θετική στάση  των μαθητών για το μάθημα της Μουσικής, καθώς εμπλέκεται σε αυτό η χρήση Η/Υ και έτσι οι μαθητές θα εργαστούν σε ένα καινούριο και ιδιαίτερο δημιουργικό περιβάλλον, όπου οι ίδιοι θα δημιουργήσουν κάποια πράγματα Ακόμα, τα ηχητικά αποσπάσματα μουσικών έργων με θέμα το νερό θα βοηθήσουν τους μαθητές να ανακαλέσουν τα ηχοχρώματα των  μουσικών οργάνων. Τέλος, η ενασχόληση των μαθητών με τις εφαρμογές Kandinsky και Song Maker θα εμπλέξει τους μαθητές σε κάτι δημιουργικό, καλλιεργώντας τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους, ενώ παράλληλα η ενασχόλησή τους με τη φλογέρα οδηγεί σε ένα μουσικό αποτέλεσμα.

14. Διασύνδεση με άλλα μαθήματα
Εικαστικά: Βιβλίο Εικαστικών Ε΄ και Στ΄ Δημοτικού, Κεφ. Δ2: «Ιμπρεσιονισμός», http://bit.ly/2IP95cM
Γλώσσα: Ανθολόγιο Λογοτεχνικών κειμένων Ε΄ και Στ΄ Δημοτικού, Κεφ. Α: Κώστας Βάρναλης, Να σ΄ αγναντεύω θάλασσα, http://bit.ly/2FCD0Tw
ΤΠΕ: Χρήση συνεργατικών εργαλείων, μηχανών αναζήτησης και διαδραστικών ασκήσεων
Φυσική Αγωγή: Βιβλίο Φυσικής Αγωγής Α΄ και Β΄ Δημοτικού, http://bit.ly/2XI2cSU

15. Πιθανή επέκταση
Σε δια ζώσης διδασκαλία, οι μαθητές θα μπορούσαν:
- να παίξουν όλοι μαζί φλογέρα και ταυτόχρονα με το ρυθμικό μοτίβο που έχει δημιουργήσει ο καθένας στο Song Maker.
- να κατασκευάσουν ένα υαλόφωνο και να παίζουν σε αυτό ταυτόχρονα με τα ρυθμικά μοτίβα που δημιούργησαν στο Song Maker.
- να χρησιμοποιήσουν την εφαρμογή Kandinsky (εδώ), ώστε να παρατηρήσουν όλοι μαζί οι μαθητές τη σύνδεση μουσικής – εικαστικών.
- να παρουσιάσουν το τραγούδι με τη φλογέρα σε μία σχολική εκδήλωση, χρησιμοποιώντας κάποια από τα δικά τους ρυθμικά μοτίβα. Έτσι, θα μπορούσε να γίνει και διάχυση της δουλειάς των μαθητών στη σχολική κοινότητα.
  
16. Βιβλιογραφία - Πηγές
  • Διαδραστικό Βιβλίο Μουσικής Στ΄ Δημοτικού, Κεφ. 22: «Ο ήχος της θάλασσας», http://bit.ly/2xdRXXp και Κεφ. 23: «Η μουσική και οι άλλες τέχνες», http://bit.ly/2X8CwKQ
  • Διαδραστικό Βιβλίο Εικαστικών Ε΄ και Στ΄ Δημοτικού, Κεφ. Δ2: «Ιμπρεσιονισμός», http://bit.ly/2IP95cM
  • Ανθολόγιο Λογοτεχνικών κειμένων Ε΄ και Στ΄ Δημοτικού, Κεφ. Α: Κώστας Βάρναλης, Να σ΄ αγναντεύω θάλασσα, http://bit.ly/2FCD0Tw
  • Διαδραστικό Βιβλίο Φυσικής Αγωγής Α΄ και Β΄ Δημοτικού, http://bit.ly/2XI2cSU
  • Φωτόδεντρο http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/7899

Εφαρμογές – εργαλεία στο διαδίκτυο:

Βίντεο:

Διαδραστικός χάρτης εδώ
Εικόνες
Βίντεο:
Πληροφορίες για τα μουσικά όργανα νερού:

Ιστοριογραμμή (http://bit.ly/2JjdXpD):
Ετικέτες , ,