Λίγα και μουσικά: Sogni d’oro, bella! Ciao! (Όνειρα γλυκά, όμορφη! Αντίο!)

Tο παρακάτω σενάριο δημιουργήθηκε στα πλαίσια της επιμόρφωσης ΤΠΕ Β2 Επιπέδου, που παρακολούθησα την Άνοιξη του 2020, και προορίζεται για εξ αποστάσεως διδασκαλία.

1. Τίτλος:

Sogni d’oro, bella! Ciao! (Όνειρα γλυκά, όμορφη! Αντίο!)
(Διδακτικό σενάριο στον Αστερισμό της Μεταμόρφωσης)

2. Τάξεις στις οποίες απευθύνεται:

Γ΄ Γυμνασίου

3. Γνωστικό αντικείμενο:

Βιβλίο Μουσικής Γ΄ Γυμνασίου (Μουσικοί πειραματισμοί και ανατροπές και Εικόνα και ήχος)

4. Ιδέα της διδασκαλίας - πού στηρίζεται

Σουρρεαλισμός στην Τέχνη

5. Προβλεπόμενη διάρκεια

4 διδακτικές ώρες (4*45΄)

6. Στόχοι της διδασκαλίας

Γνωστικοί:

· Να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία και τις εφαρμογές: Padlet, Google forms, Google doc, δημιουργία εικόνας (εδώ και εδώ), Freesound. Soundcloud, Audacity, Movie Maker, Coggle.

Να αναγνωρίσουν τα μουσικά όργανα που ακούγονται στην αρχική εκτέλεση του τραγουδιού Bella Ciao.
Να εκτελέσουν στη φλογέρα δοσμένη μελωδία.
Να τραγουδήσουν το τραγούδι Bella Ciao.
Να γνωρίσουν το κίνημα του σουρρεαλισμού.
Να γνωρίσουν εκπροσώπους του κινήματος του σουρρεαλισμού από διάφορες τέχνες (ζωγράφους, ποιητές, λογοτέχνες, μουσικούς).
Να διακρίνουν σουρρεαλιστικά έργα.
Να εξοικειωθούν με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή και την αναζήτηση στο διαδίκτυο.

Ψυχοκινητικοί:

· Να εξοικειωθούν με την αναζήτηση στο διαδίκτυο.

· Να αναπτύξουν την ακουστική δεξιότητα και την παρατηρητικότητα.

Παιδαγωγικοί:

· Να ανακαλέσουν προηγούμενες γνώσεις.

· Να αναπτύξουν τη φαντασία και τη συναισθηματική νοημοσύνη τους.

· Να αναπτύξουν κριτική σκέψη.

· Να εξοικειωθούν με την εργασία σε ομάδες.

7. Τρόπος διαμόρφωσης της αίθουσας

Η αίθουσα διαμορφώνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολυνθεί η εργασία σε ομάδες. Τα θρανία είναι μαζί ανά δύο και σε κάθε διπλό θρανίο υπάρχει ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής.

8. Μεθοδολογία:

Το συγκεκριμένο σενάριο βασίζεται στη χρήση ΤΠΕ κατά τη διδακτική και τη μαθησιακή διαδικασία και έχει σχεδιαστεί για χρήση σε διά ζώσης τάξη.

Προωθούνται εναλλακτικές μορφές διδασκαλίας, οι οποίες ακολουθούν τις σύγχρονες διδακτικές μεθόδους. Πιο συγκεκριμένα, ακολουθείται η μαθητοκεντρική προσέγγιση και η συνεργατική μάθηση.

Τα παιδιά με την ενεργή συμμετοχή τους προσπαθούν να κατακτήσουν, μέσω της διερευνητικής και ανακαλυπτικής μεθόδου, τους αναμενόμενους στόχους, ενώ και οι διαδραστικές δραστηριότητες συμβάλλουν στην κατεύθυνση αυτή. Τέλος, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να υποστηρίζει με τις κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες το καινούριο μαθησιακό περιβάλλον, ώστε να καταφέρει να εμπνεύσει τα παιδιά να συμμετέχουν ενεργά.

9. Μέσα:

· 4 ηλεκτρονικοί υπολογιστές

· Ηχεία για κάθε υπολογιστή

· Διαδίκτυο

· Αρμόνιο

· Φλογέρες

· Φωτοτυπίες με τους στίχους και την παρτιτούρα μικρού αποσπάσματος του Bella Ciao για φλογέρα

10. Λέξεις κλειδιά

Όνειρο, ελευθερία, επανάσταση, Νταλί, σουρρεαλισμός.

11. Πρότερη γνώση των μαθητών στην οποία στηρίζεται το σενάριο

· Βασικές δεξιότητες ΤΠΕ.

· Εξοικείωση με τα εργαλεία και τις εφαρμογές: Padlet, Google forms, Google doc, δημιουργία εικόνας (εδώ και εδώ), Freesound. Soundcloud, Audacity, Movie Maker, Coggle.

· Βασικές γνώσεις των καλλιτεχνικών ρευμάτων.

· Γνώση φλογέρας.

· Γνώση τραγουδιού.

· Βασικές γνώσεις αγγλικών.

12. Φάσεις διδασκαλίας - Βήματα:

1^η διδακτική ώρα: (45΄)

· Η αφόρμηση για το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο ήταν ο ενθουσιασμός των μαθητών για την προβολή της τελευταίας σεζόν της τηλεοπτικής σειράς La Casa de Papel, όπου οι πρωταγωνιστές φορούν μάσκες του Σαλβαδόρ Νταλί για να πραγματοποιήσουν τις ληστείες τους. Προκειμένου οι μαθητές να ανακαλέσουν στη μνήμη τους τη συγκεκριμένη εκπομπή, παρακολουθούν ένα βίντεο (εδώ). Τους ζητείται να προσέξουν ιδιαίτερα τις μάσκες που φορούν οι πρωταγωνιστές, για να τη συζήτηση και τις δραστηριότητες που θα ακολουθήσουν. Στο τέλος του βίντεο εξηγούμε στους μαθητές πως αυτό που παρακολούθησαν ήταν ένα flash mob και τους ρωτάμε αν γνωρίζουν το πρόσωπο που απεικονίζεται στις μάσκες. Τελικά, τους λέμε πως πρόκειται για τον ζωγράφο Σαλβαδόρ Νταλί. (5΄)

· Δίνουμε στους μαθητές έναν εννοιολογικό χάρτη (εδώ) με κεντρικό κόμβο το Όνειρο. Οι μαθητές θα πρέπει να προσθέσουν κόμβους και να ανεβάσουν σε αυτούς εικόνες, λέξεις, βίντεο και ό,τι άλλο σκεφτούν αναφορικά με το Όνειρο. Από αρκετούς από αυτούς τους κόμβους, μέσα από τη διαχείριση του απρόοπτου, θα προκύψουν οι δραστηριότητες του μαθήματος. Άλλωστε, σύμφωνα με την Smitherman (2004, ό.π. στο Υλικό Αναφοράς Α΄, Συνεδρία 5), ένα ανοιχτό και δημιουργικό πρόγραμμα σπουδών προκύπτει από τον συνδυασμό των παιδαγωγικών στόχων με την απρόβλεπτη συμπεριφορά των μαθητών, κάτι το οποίο επιζητά και η Σύγχρονη Παιδαγωγική. Κατά συνέπεια, ο συγκεκριμένος χάρτης, με τις προσθήκες των μαθητών, θα χρησιμοποιηθεί, ώστε να προκύψουν οι δραστηριότητες του μαθήματος. (10΄)

· Οι μαθητές χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες. Κάθε ομάδα καλείται να αναζητήσει συγκεκριμένα στοιχεία. Στον τίτλο κάθε ανάρτησής τους θα πρέπει οι μαθητές να γράφουν την ομάδα τους για να γνωρίζει η διδάσκουσα ποιος ανέβασε τι και να αξιολογηθούν αντίστοιχα. (15΄) (χάρτης: κόμβοι Νταλί - Σουρρεαλισμός)

1^η ομάδα:

Οι μαθητές θα πρέπει να αναζητήσουν στοιχεία για τη ζωή του Σαλβαδόρ Νταλί και να ανεβάσουν τα ευρήματά τους στο Padlet.

2^η ομάδα:

Οι μαθητές θα πρέπει να αναζητήσουν πίνακες του Σαλβαδόρ Νταλί στη Wikiart και να τους ανεβάσουν στο Padlet.

3^η ομάδα:

Οι μαθητές θα πρέπει να αναζητήσουν ποιο κίνημα ζωγραφικής εκπροσωπούσε ο Νταλί και στη συνέχεια να αναζητήσουν το συγκεκριμένο κίνημα σε άλλες τέχνες, όπως στον κινηματογράφο, στη μουσική, στη λογοτεχνία και στην ποίηση και ανεβάσουν τα ευρήματά τους στο Padlet.

4^η ομάδα:

Οι μαθητές θα πρέπει να αναζητήσουν ποιο κίνημα ζωγραφικής εκπροσωπούσε ο Νταλί και στη συνέχεια να αναζητήσουν στοιχεία για αυτό το κίνημα (σουρρεαλισμός) και να τα ανεβάσουν στο Padlet. Ακόμη, θα πρέπει να βρουν τη σχέση ανάμεσα στον Νταλί και στον Φρόυντ.

· Παρουσίαση στην ολομέλεια. (10΄)

· Συζήτηση για τη σχέση Νταλί και Φρόυντ. Τους καλούμε να προσέξουν ιδιαίτερα αυτήν τη σχέση, γιατί θα χρειαστεί στην επόμενη διδακτική ώρα. (5΄)

Οι μαθητές θα αξιολογηθούν από τη συμμετοχή και την προσπάθειά τους μέσα στο μάθημα.

2^η διδακτική ώρα: (45΄) (χάρτης: κεντρικός κόμβος Όνειρο)

· Με αφορμή τη σχέση Νταλί – Φρόυντ και τη θεωρία του Φρόυντ για τα όνειρα συζητάμε για αυτά. Οι μαθητές θα πρέπει να περιγράψουν σε ένα Answergarden ένα όνειρό τους. (10΄)

· Οι μαθητές θα πρέπει να σχηματίσουν το δικό τους όνειρο εδώ ή εδώ, να αποθηκεύσουν τα όνειρά τους ως εικόνες και να τις ανεβάσουν με τίτλο Όνειρο στο Padlet. (Αν δημιουργήσουν το όνειρό τους εδώ, θα πρέπει να γράψουν στον τίτλο τις λέξεις που έγραψαν για να δημιουργηθεί η συγκεκριμένη εικόνα). (5΄)

· Στη συνέχεια, οι μαθητές θα πρέπει να αναζητήσουν έναν ήχο που να θυμίζει για τους ίδιους το όνειρο εδώ ή εδώ, να τον αποθηκεύσουν στον υπολογιστή και να τον ανεβάσουν στο Padlet. (5΄)

· Oι μαθητές χωρίζονται στις ίδιες τέσσερις ομάδες, που είχαν χωριστεί την προηγούμενη διδακτική ώρα. Κάθε ομάδα καλείται να χρησιμοποιήσει τις εικόνες με τα όνειρά τους που σχημάτισαν και έναν από τους ήχους του ονείρου, που βρήκαν εδώ ή εδώ και να δημιουργήσει ένα βίντεο με το Movie Maker. (20΄)

· Για μοιραστεί το βίντεο κάθε ομάδας με την υπόλοιπη τάξη, θα πρέπει οι μαθητές να το ανεβάσουν στο Padlet. (5΄)

Οι μαθητές θα αξιολογηθούν από τη συμμετοχή και την προσπάθειά τους μέσα στο μάθημα.

3^η διδακτική ώρα: (45΄) (χάρτης: κόμβοι Όνειρο, Επανάσταση, Ελευθερία)

· Σε πρότερο χρόνο, στο μάθημα των Νεοελληνικών Κειμένων Λογοτεχνίας, οι μαθητές ασχολήθηκαν με το "Μπολιβάρ" του Νίκου Εγγονόπουλου. Τώρα θα πρέπει οι ίδιοι να ανακαλέσουν την ανάλυση που έκαναν στο συγκεκριμένο κείμενο και να συνδυάσουν το όνειρο, που συζητήθηκε την προηγούμενη διδακτική ώρα, με το όνειρο – πόθο για την ελευθερία του συγκεκριμένου κειμένου, ενώ θα πρέπει να καταγράψουν τις σκέψεις τους σε ένα συνεργατικό έγγραφο. (10΄)

· Σε μία σκηνή της πρώτης σεζόν της σειράς La Casa de Papel, δύο εκ των πρωταγωνιστών τραγουδούν το Bella Ciao, ένα ιταλικό επαναστατικό τραγούδι ενάντια στον φασισμό του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Το συγκεκριμένο τραγούδι χρησιμοποιείται αρκετά συχνά στη σειρά και γίνεται από ύμνος της ιταλικής αντίστασης κατά των φασιστών, ύμνος της αντίστασης των πρωταγωνιστών της σειράς κατά της κατάχρησης εξουσίας από την Αστυνομία. Παράλληλα, συμβολίζει την επιθυμία – όνειρο των πρωταγωνιστών να καταφέρουν τον στόχο τους. Οι μαθητές παρακολουθούν το βίντεο με την πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού εδώ. Τους ρωτάμε ποια όργανα άκουσαν και τα καταγράφουν στο συνεργατικό έγγραφο. (5΄)

· Στη συνέχεια, οι μαθητές χωρίζονται στις ίδιες τέσσερις ομάδες, που είχαν χωριστεί κατά τις προηγούμενες διδακτικές ώρες. (20΄)

1^η ομάδα:

Οι μαθητές θα πρέπει να αναζητήσουν την ιστορία του συγκεκριμένου τραγουδιού, καθώς και τους στίχους της αρχικής του εκδοχής και να τα ανεβάσουν στο Padlet - τραγούδι.

2^η ομάδα:

Οι μαθητές θα πρέπει να αναζητήσουν στο Youtube μουσικές εκτελέσεις του συγκεκριμένου τραγουδιού και να τις ανεβάσουν στο Padlet - τραγούδι.

3^η ομάδα:

Οι μαθητές θα πρέπει να αναζητήσουν με τους στίχους του συγκεκριμένου τραγουδιού σε άλλες γλώσσες και να τους ανεβάσουν στο Padlet - τραγούδι.

4^η ομάδα:

Οι μαθητές θα πρέπει, εμπνευσμένοι από το τραγούδι, να αναζητήσουν Wikiart πίνακες και να τους χρησιμοποιήσουν μαζί με ένα μικρό απόσπασμα από το τραγούδι (θα το επεξεργαστούν στο Audacity) για να δημιουργήσουν ένα μονόλεπτο βίντεο με το Movie Maker. Το βίντεο θα πρέπει να το ανεβάσουν στο Padlet - τραγούδι. (20΄)

Οι μαθητές θα αξιολογηθούν από τη συμμετοχή και την προσπάθειά τους μέσα στο μάθημα.

4^η διδακτική ώρα: (45΄) (χάρτης: κόμβος Επανάσταση)

· Οι μαθητές θα πρέπει να μάθουν στη φλογέρα ένα μικρό απόσπασμα του τραγουδιού Bella Ciao. Μόλις το μάθουν θα πρέπει να το ηχογραφήσουν με το Audacity και να ανεβάσουν την ηχογράφηση στο Padlet - τραγούδι. (20΄)

· Οι μαθητές θα πρέπει να μάθουν να τραγουδούν την αρχική εκτέλεση του τραγουδιού Bella Ciao με τη συνοδεία αρμόνιου. Μόλις το μάθουν θα πρέπει να το ηχογραφήσουν με το Audacity και να ανεβάσουν την ηχογράφηση στο Padlet - τραγούδι. (15΄)

· Φύλλο αξιολόγησης (εδώ) (10΄)

· Όταν αναρτηθούν οι δουλειές των παιδιών στα Padlets και ολοκληρωθούν οι εργασίες, η διδάσκουσα θα πρέπει να τα ανεβάσει στο blog του σχολείου, για να γίνει διάχυση στη σχολική κοινότητα.

13. Τελική Αξιολόγηση του μαθήματος

Το συγκεκριμένο σενάριο αναμένεται να έχει θετικά αποτελέσματα στη μαθησιακή διαδικασία, ενισχύοντας τη θετική στάση των μαθητών για το μάθημα της Μουσικής, καθώς εμπλέκεται σε αυτό η χρήση Η/Υ και έτσι οι μαθητές θα εργαστούν σε ένα καινούριο και ιδιαίτερο δημιουργικό περιβάλλον, όπου οι ίδιοι θα δημιουργήσουν κάποια πράγματα. Ακόμα, η αποτύπωση στον υπολογιστή ενός ονείρου τους, καθώς και η ενασχόληση με τη φλογέρα και το τραγούδι, θα εμπλέξει τους μαθητές σε κάτι δημιουργικό, καλλιεργώντας τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους. Τέλος, η σχεδιαστική αποτύπωση ανακαλεί από την μνήμη τους εικόνες και συναισθήματα και βοηθάει ευχάριστα στη εμπέδωση των βιωμένων εμπειριών.

14. Διασύνδεση με άλλα μαθήματα

Εικαστικά: Αφηρημένη Τέχνη (Εικαστικά Γ΄ Γυμνασίου-Βιβλίο Μαθητή)

Νεοελληνική Γλώσσα: Τέχνη: μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές.

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας: Νίκος Εγγονόπουλος: "Μπολιβάρ"

Γεωγραφία: Σε συνεργασία με τον καθηγητή της Γεωγραφίας, οι μαθητές εντόπισαν στον χάρτη τις περιοχές που αναφέρονται στο κείμενο "Μπολιβάρ".

Ιστορία: Τέχνες στον κόσμο τον 20^ο αιώνα (Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου-Βιβλίο Μαθητή)

ΤΠΕ: Χρήση συνεργατικών εργαλείων και μηχανών αναζήτησης

15. Πιθανή επέκταση

Οι μαθητές θα μπορούσαν να:

· ζωγραφίσουν στο μπλοκ τους το όνειρο, εμπνευσμένοι από τους πίνακες του Νταλί και να χρησιμοποιήσουν τις ζωγραφιές τους για να δημιουργήσουν το βίντεο με το όνειρο.

· επεξεργαστούν τις δύο ηχογραφήσεις (φλογέρα – φωνή) στο Audacity και να δημιουργήσουν ένα ηχητικό αποτέλεσμα του Bella Ciao, το οποίο θα μπορούσε να εμπλουτιστεί και με αρμόνιο.

· παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο πλαίσιο μιας γιορτής, για παράδειγμα στη γιορτή της 17^ης Νοέμβρη.

16. Βιβλιογραφία – Πηγές

Βιβλία:

· Εικαστικά – Γ΄ Γυμνασίου

· Νεοελληνική γλώσσα – Γ΄ Γυμνασίου

· Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας – Γ΄ Γυμνασίου

· Ιστορία – Γ΄ Γυμνασίου

· Μουσική – Γ΄ Γυμνασίου

· Επιμορφωτικό Υλικό Επιμόρφωσης Β2 Επιπέδου ΤΠΕ - Συστάδα: Β2.8 - Καλές Τέχνες, Υλικό Αναφοράς Α΄ (2019), Συνεδρία 5: Βασικές Αρχές ανάπτυξης σεναρίων διδασκαλίας με χρήση ψηφιακού υλικού - Η έννοια των αστερισμών - Ο αστερισμός της Σκιάς.

Ιστοσελίδες: